Kroz ovu priču i još dva njena nastavka upoznaćemo jednu našu veliku svetinju koja se nalazi daleko u Ameici, a ona će nam potvrditi i staru narodnu izreku “Brat je mio ma gdje bio”. Riječ je o srpskom manastiru manastiru gdje živjeli su i sahranjeni Kralj Petar Drugi Karađorđević i pesnik Jovan Dučić, ali i dva srpska sveca, Sveti Mardarije i Sveti Nikolaj, a tu se nalaze i mošti trećeg, Svetog Sevastijana Džeksonski, prvog pravoslavnog sveštenika rođenog u Americi.

Na obodu turbulentnog Čikaga, u zelenilom okupanom pejsažu mirnog gradića Libertyvila, nalazi se manastir Sveti Sava, najznačajnije, ali pored manastira Hilandar najsvetije mjesto srpske duhovne ali i svjetovne istorije van Srbije. U ovom manastiru, koji je dugo godina bio najveće uporište Slobodne (raskolničke) srpske pravoslavne crkve pod rukovodstvom vladike Dionisija Milivojevića, danas se nalaze mošti čak tri srpska sveca, Svetog Mardarija Uskokovića, Svetog Nikolaja Velimirovića i Svetog Sevastijana Dabovića (Džeksonskog), prvog pravoslavnog sveštenika rođenog u Americi, koga je upravo vladika Nikolaj prozvao “najvećim srpskim misionarom modernog vremena”.

PUPIN POMOGAO IZGRADNJU CRKVE

Istorija ovog manastira i počinje od prvog od tri pobrojana sveca, Mardarija Uskokovića, koji je uz pomoć vjernika iseljenika 1923. godine postavio temelje manastira ovakvog kakav i danas stoji, okružen sa svih strana humkama četiri generacije srpskih emigranata koji su u potrazi za boljim životom došli u Sjedinjene Američke Države. Ključnu pomoć u izgradnji u doba tadašnje velike ekonomske krize obezbedio je svojom donacijom od 30.000 dolara naš veliki naučnik i pronalazač Mihajlo Pupin.

SVOJIM NOVCEM KUPIO IMANJE

Sveti Mardarije je lično gradio i manastirsku crkvu. Zanimljivo da je Sveti Mardarije još sa svojih 11 ljeta zatražio da ga zamonaše u Crnoj Gori, ali je tamošnji mitropolit to odbio, smatrajući da je isuviše mlad. To ga, međutim, nije pokolebalo, pa se zaputio u Srbiju, gdje je mitropolit Dimitrije pristao da mu da dozvolu. Kad ju je dobio, pješice je otišao iz Beograda do manastira Studenica, gdje je primio monaški postrig, pripovjeda jeromonah Serafim, iguman manastira Svetog Save u Libertyvilu. Kasnije je Mardarije postao i prvi episkop Srpske pravoslavne crkve u Americi i Kanadi, pre toga jedno vrijeme je službovao i kao zamjenik drugog sveca,
vladike Nikolaja Velimirovića. Manastirska crkva, svojevremeno duhovni centar episkopije, podignuta je u prepoznatljivom, ruskom Novgorod stilu, što nije nimalo
slučajno.